از آجر نسوز بدلیل مقاومت در برابر حرارت ، در شومینه ها ، پوشش درونی کوره‌های صنعتی و سایر مواردی که نیازمند کارکرد در درجه حرارت زیاد است ، استفاده می‌شود . آجرهای نسوز انواع مختلفی دارند که هرکدام با توجه به نوع مواد به کار رفته در آنها ، محدوده های مختلفی از درجات حرارت بالا را تحمل می‌کنند .
آجر نسوز در واقع نوعی چینی است که از انواع خاکهای نسوز تهیه می‌شود . چینی ، همان سرامیک با کیفیت است که دارای ساختاری ظریفتر و متراکم تر از سفال است . درجه حرارت پخت آجر نسوز ، حدود ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد است . انواع آجر نسوز و موارد کاربرد آنها به شرح زیر است :
آجر نسوز آلومینیومی
این آجرها ، حاوی درصد بالایی از آلومین (Al2O3 ) هستند . آنها را از مخلوط کائولن ، بوکسیت و کروندوم که بیش ار ۷۰% آلومین دارد ، تهیه می‌کنند . دمای پخت این آجرها حدود ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ درجه سانتی‌گراد است . از این نوع آجر برای پوشاندن جداره درونی کوره‌های ذوب فولاد استفاده می‌شود . به علت مقاومت این آجرها در برابر مواد قلیایی ، از آنها بعنوان پوشش جداره درونی کوره‌های سیمان و شیشه هم استفاده می‌شود .
آجر نسوز سیلیسی
بخش عمده این آجرها از خاک سیلیسی که به کوارتزیت معروف است تشکیل می‌شود. کوارتزیت شامل ۹۵ درصد SiO2 و به مقدار جزئی Al2O3 ، Fe2O3 ، Ti2O ، K2O و Na2O می‌باشد . از این آجرها در گذشته برای پوشش جداره درونی کوره‌های تولید فولاد استفاده می‌شد . ولی به علت رسانایی گرمایی زیاد و نفوذناپذیری در مقابل گازها ، امروزه بیشتر برای پوشاندن جداره درونی کوره‌های تولید خمیر شیشه در کارخانه های شیشه سازی ،کوره های کک سازی گازسوز و کوره‌های تولید سرامیک استفاده می‌شود .
آجرهای نسوز ویژه
این آجرها نوع خاصی از آجرهای نسوز هستند که در صنعت کاربردهای ویژه‌ای دارند. این آجرها از ترکیبات فلزات واسطه تهیه می‌شوند . متداولترین آجرهای این گروه عبارتند از :
آجر نسوز اکسید کروم – کوروندوم
این آجرها دارای ۵ تا ۱۰ درصد اکسید کروم I و II و ۹۰ تا ۹۵ اکسید آلومینیوم (Al2O3 ) هستند و در مقابل مواد قلیایی مقاومند . از این نوع آجر برای ساختن بخش درونی کوره بلند ذوب آهن استفاده می‌شود .
آجر نسوز زیرکونیوم
این آجر از سولفات زیرکونیوم طبیعی با افزودن مقدار کمی آلومین به کوارتز تهیه می‌شود . بیشترین کاربرد آن در ساختن کوره ذوب آلومینیوم ، کوره مخزن شیشه مذاب و کوره‌های دارای با درجات حرارت بالا می‌باشد .
از ذوب سولفات زیرکونیوم با آهک ، ناخالصی آن به همراه سیلیکات کلسیم جدا می‌شود و Zr2O (اکسید زیرکونیوم) خالص بدست می آید . Zr2O مقاومت گرمایی زیادی دارد ، به همین دلیل از آن در ساختن بوته های ذوب فلز در صنایع ذوب فولاد و در راکتورهای اتمی به عنوان بازتاب دهنده نوترون استفاده می‌شود .
آجر نسوز اکسید کروم
این نوع آجر حاوی ۹۵ درصد Cr2O3 می‌باشد . برای تهیه آن از Cr2O3 سنتزی استفاده می‌شود . از این نوع آجر در تولید کوره ذوب خمیر شیشه در صنعت شیشه‌سازی استفاده می شود .
آجرهای نسوز قلیایی
این آجرها شامل SiO2 و اکسید منیزیم (MgO ) می‌باشند . برای تهیه اکسید منیزیم ، کربنات منیزیم طبیعی (ماگنزیت) یا دولومیت را در دمای بین ۵۵۰ تا ۱۸۰۰درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند .
از این آجرها برای پوشش جداره درونی کوره‌های باز تولید فولاد ، کوره‌های دوار در کارخانه‌های تولید سیمان و در قسمتهای بالای کوره های ذوب شیشه و صنایع فلزات غیرآهنی ، استفاده می‌شود.